Nga Esmeralda Keta / BIRN
Projektet e shumta hidroenergjetike kërkojnë të fusin në tub lumin e egër të Valbonës dhe përrenjtë e shumtë malorë që e ushqejnë atë, duke vënë në rrezik mjedisin dhe të ardhurat e gjeneruara nga turizmi.
Lumi i Valbonës. (c) Flickr/ Stef&k
Lumi i Valbonës është një nga lumenjtë më të rrëmbyeshëm të Alpeve Shqiptare, me ujë të ftohtë dhe të kristaltë, ujvara dhe kanione piktoreske, të cilat tërheqin çdo vit dhjetra-mijëra turistë të huaj dhe vendas.
Megjithatë, e gjithë kjo industri turistike e ngritur mbi traditën e mikëpritjes dhe bukuritë e natyrës në zemrën e Alpeve Shqiptare rrezikon të zhduket, dhe bashkë me të, edhe të ardhurat me anë të të cilave banorët e këtyre zonave sigurojnë jetesën.
Qeveria shqiptare ka miratuar gjatë dekadës së fundit tre marrëveshje koncesionare për ndërtimin e 14 hidrocentraleve në lumin e Valbonës dhe në përrenjtë malorë që përbëjnë sistemin e tij ujëmbledhës.
HEC-et kundërshtohen me forcë nga organizatat mjedisore, të cilat shprehen se digat rrezikojnë të shkatërrojnë luginën, e cila është e mbrojtur dhe gëzon statusin e parkut kombëtar. Sipas tyre, studimet mbi ndikimin në mjedis që investitorët kanë bërë për projektet, kanë të meta serioze.
Kundër HEC-ve janë ngritur edhe banorët e zonës, të cilët thonë se projektet energjetike nuk janë konsultuar me komunitetin dhe rrezikojnë të ardhurat e tyre të bazuara tek turizmi malor.
“E ardhmja duket e ndritur, por nëse ndërtohet qoftë edhe vetëm njëri prej këtyre projekteve, do të thotë fundi i eko-turizimit, i cili është i bazuar tërësisht në ofrimin natyrës së pacënuar,” thotë Catherine Bohne, një qytetare amerikane e martuar në Valbonë, e cila prej tre vitesh udhëheq rezistencën e banorëve vendas kundër projekteve energjetike.
Tre kompanitë që kanë fituar kontrata koncesionare për ndërtimin e HEC-eve në luginën e Valbonës- “Tplan,” “Valbona Energy Company” dhe “Gener2”- i hedhin poshtë akuzat, duke pretenduar se jo të gjitha projektet janë brenda zonës së mbrojtur të parkut kombëtar, ndërsa argumentojnë se ato janë hartuar për të pasur një ndikim sa më të vogël në mjedis.
Kompanitë thonë se disponojnë të gjithë dokumentacionin dhe lejet e duhura për ndërtim dhe se kanë mbajtur konsultime me komuninetin.
“Kërcënuesit e vërtetë të Valbonës janë ata që sot e shesin veten si ambientalistët e Valbonës. Ata kanë ndërtuar hotele disa katëshe në buzë të [lumit] Valbonës pa asnjë leje, kanë prerë pishat dhe ujërat e zeza i derdhin në Valbonë. Madje e kanë zhdukur edhe troftën, pasi e gjuajnë me dinamit,” u hakërrye Flamur Buçpapaj, koncensionari i HEC-it “Tplan,” i vetmi nga projektet në fazë ndërtimi.
Qeveria pranon se vlerësimi i ndikimit në mjedis i projekteve të miratuara ka probleme serioze, por ajo ankohet se kontratat e nënshkruara me ndërtuesit janë të vështira për t’u sfiduar ligjërisht.
Duke qenë se prishja e njëanshme e këtyre kontratave mund të kishte implikime të mëdha financiare, qeveria ka ngritur një grup pune me qëllim gjetjen e një zgjidhjeje për të minimizuar ndikimin e këtyre projekteve- e cila duhet të jetë e pranueshme si nga banorët, ashtu edhe nga investitorët.
“Jemi duke parë se çfarë mundësish ka, por janë kontrata që kanë forcën e ligjit dhe që ka shumë implikime financiare. Qeveria po shikon çdo lloj mundësie se si të adresojë edhe shqetësimet që janë ngritur nga shumë organizata mjedisore apo banorë,” tha Dardan Malaj, zëdhënës i ministrisë së Energjisë.
Artikullin e plotë të publikuar nga Reporter.al mund ta gjeni këtu.
