Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se investitorët dhe agjencitë përgjegjëse publike, i lanë jashtë konsultimeve për projektin e hidrocentralit të Poçemit mbi lumin Vjosë banorët e zonave që përmbyten, institucionet vendore dhe organizatat mjedisore.
Sokrat Rrokaj është banor i fshatit Shkozë në njësinë administrative Sevaster të Bashkisë Selenicë dhe prej shumë vitesh ka zgjedhur bujqësinë si mënyrën më të mirë për të siguruar jetesën për familjen e tij. Në tokën e tij prej 2.5 hektarësh ai mbjell drithëra buke dhe jonxhë.
“Rreth 4 dynym i kam jonxhë që ushqejmë bagëtinë dhe pjesën tjetër e kam grurë, misër dhe fasule sepse kjo tokë këto prodhime mban,” thotë Sokrati, teksa shton se bashkë me tre djemtë e tij, tokën e kanë të vetmin burim të ardhurash.
Megjithatë, mjetet e jetesës të familjes Rrokaj, toka e tyre dhe produktet bujqësore që ata kultivojnë në të, tashmë rrezikojnë të zhduken pasi Shkoza është një nga fshatrat që pritet të përmbytet nga ndërtimi i hidrocentralit të Poçemit në rrjedhën e lumit Vjosë.
Sipas kryeplakut Islam Islami, ngjashëm me Sokrat Rrokajn 110 familje në fshatin Shkozë kanë investuar gjithçka në bujqësi, duke kultivuar tokën që zotërojnë.
“Mua si familje më mbyten 3.5 hektarë tokë, ku kam 750 rrënjë ullinj me të cilët nxjerr 1.4 milionë lekë në vit. Përveç kësaj kemi 300 kokë dele, që i mbajmë me jonxhë, tërfil, pra kemi mbjellë tokat për t’u ushqyer,” tha Islami.
Në të gjithë fshatin Shkozë janë 14 mijë kokë dele e dhi dhe Islami nënvizon se ka familje që kanë shpenzuar për zetorë që kushtojnë mbi 200 mijë euro.
“Me ndërtimin e HEC-it të Poçemit ne shfarosemi,” paralajmëroi ai.
HEC-i i Poçemit është një nga hidrocentralet e shumtë të projektuar në Shqipëri gjatë periudhës së komunizmit dhe ndërtimi i tij iu dha në Maj 2016 nëpërmjet një koncesioni të pakërkuar dy shoqërive turke, të bashkuara në kompaninë Kovlu Energji Sh.p.k.
Ky hidrocentral që do të ndërtohet përgjatë lumit Vjosë, parashikohet të ketë një digë 25 metër të lartë dhe pritet të përmbysë sipërfaqe të mëdha bujqësore në 7 fshatra të shtrirë në bashkitë Selenicë dhe Mallakastër.
Por me gjithë ndikimin e madh që ky HEC do të ketë në këto dy bashki, drejtuesit vendorë dhe banorët e zonës shprehen se kanë pak apo shumë pak informacion mbi projektin energjetik, pasi firma ndërtuese nuk ka mbajtur konsultime publike për hartimin e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis (VNM) në bashkitë që preken nga projekti.
Të paqartë mbi tokat që do të përmbyten nga diga dhe ndikimin që projekti do të ketë në fshatrat dhe jetën e tyre, shumë nga banorët të zonës shprehen kundër ndërtimit të hidrocentralit.
“Unë si familje nuk kam asnjë informacion për këtë HEC,” tha Sokrat Rrokaj. “Vetëm disa shoqata mjedisore na kanë njoftuar se ne do të përmbytemi, ndaj unë nuk dua që ky hidrocentral të bëhet,” shtoi ai.
Organizatat dhe aktivistët mjedisore gjithashtu ankohen se megjithë interesimin për projektin, ato nuk janë ftuar të marrin pjesë në konsultimin e VNM-së, e cila sipas tyre nuk përmbush kriteret ligjore. Ata nënvizojnë që i vetmi konsultim i mbajtur për projektin është bërë në qytetin e Fierit, një zonë që nuk preket nga ndërtimi i hidrocentralit.
Firma Kovlu Energji nuk ishte e arritshme për koment, ndërsa aksioneri i saj kryesor “Çinar San” nuk iu përgjigj pyetjeve lidhur me akuzat mbi VNM-në dhe mungesën e konsultimeve publike.
Kompania e konsulencës “GR Albania,” e cila është kontraktuar nga “Çinar San” për të mbajtur konsultimet publike për VNM-në, gjithashtu nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Ndërkohë Agjencia Kombëtare e Mjedisit, institucioni përgjegjës për lëshimin e VNM-ve, i tha BIRN nëpërmjet një përgjigje me shkrim se në rastin e hidrocentralit të Poçemit i “ka plotësuar të gjithë detyrimet ligjore.”
Këtu mund të gjeni artikullin e plotë të publikuar nga Reporter.al / BIRN.
