++Ekipi ndërkombëtar i shkencëtarëve gjen 300 specie në vetëm një javë, duke përfshirë një lloj të ri të peshqve dhe insekteve++ Transporti i sedimenteve mund ulë prodhimin e energjisë në hidrocentralin e Poçemit deri në ndalimin e tij për 25-30 vjet++
Tiranë, Vjenë, Radolfzell; 19 shtator 2017. Në prill të këtij viti rreth 30 shkencëtarë nga 4 shtete bënë studime në zonën e hidrocentralit të Poçemit në lumin Vjosa. Sot ata prezantuan gjetjet e tyre në Tiranë. Në vetëm një javë, janë gjetur 300 lloje gjallesash, prej tyre dhe 2 lloje të reja të panjohura më parë për shkencën: një lloj i ri peshku dhe insekti. Ky insekt i ri do të marrë emerin e mbajtësit të tij, Isoperla vjosae. Ndërsa lloji i ri i peshkut ende nuk është emëruar nga shkencëtari që e ka zbuluar, por mendohet të marrë emrin e poçemit. Duhet të kryhen disa teste krahasuese për të qenë plotësisht të sigurtë se është me të vërtetë një specie e re e peshqve. Ndërsa 40 lloje të tjera speciesh janë gjetur për herë të parë në Shqipëri (gjeni raportin paraprak me listën e specieve).
Ekipi ndërkombëtar i shkencëtarëve ka arritur në konkluzionet e mëposhtme:
- Vjosa është një lumë me rëndësi mbarë Evropiane për sa i përket biodiversitetit. Ajo përbën habitiat për shumë lloje kafshësh dhe bimësh të cilat janë shumë të rralla ose janë zhdukur plotësisht në lumenjtë e tjerë të Evropës.
- Nëse hidrocentralet në Vjosë (i Poçemit dhe i Kalivaçit) do të ndërtohen siç janë planifikuar, shumë prej këtyre gjallesave do të zhduken si pasojë e ndryshimit radikal të kushteve biologjike.
- Matjet e para të transportit të sedimenteve (zhavorr dhe rërë) tregojnë se prodhimi i energjisë elektrike i hidrocentralit të Poçemit do të pësonte një ndalesë brenda 25-30 viteve, pasi rezervuari do të mbushej tërësisht me sedimente.
- Është e domosdoshme që të bëhet një program gjithëpërfshirës kërkimi para se të merren vendimet për dhënien e lejeve për ndërtimin e hidrocentraleve në Vjosë. Përveç florës dhe faunës, një studim i tillë duhet të përfshijë gjithashtu një ekzaminim të detajuar të transportit të sedimenteve, si dhe një vlerësim të ndikimeve në ujërat nëntokësore.
Sipas Prof. Fritz Schiemer nga Universiteti i Vjenës dhe koordinator i studimeve në Vjosë, vlerësimi i parë mund të shikohet vetëm si fillimi i një studimi më të thelluar: “Është e pabesueshme çfarë kemi zbuluar për vetëm një javë. Rezultatet tona tregojnë se një studim i vazhdueshëm i biodiversitetit dhe i transportit të sedimenteve është absolutisht i domosdoshëm”, tha Prof. Schiemer.
“Bashkëpunimi me kolegët tanë nga Austria dhe Gjermania është një fillim shumë i mirë për studime të mëtejshme në Vjosë. Duam të zgjerojmë bashkëpunimin ndërkombëtar për të ruajtur këtë lumë të rrallë në Evropë. Qeveria duhet të krijojë një Park Kombëtar në vend të ndërtimit të digave “, thotë Prof. Aleko Miho nga Universiteti i Tiranës.
Dr. Christoph Hauer nga Universiteti i Burimeve Natyrore dhe Shkencave të Jetës (BOKU) në Vjenë ka kryer për herë të parë matjet e profilit të shtratit të lumit deri në dy kilometra në gjerësi. “Vlerësimet tona konfirmuan një situatë ku shpejt të gjithë do të dalin të humbur nëse do ndërtohet hidrocentrali i Poçemit. Përveç zhdukjes së specieve, prodhimi i energjisë do të reduktohet në mënyrë drastike, meqenëse transporti masiv i sedimenteve të Vjosës do të mbushë rezervuarin e projektuar me zhavorr dhe rërë brenda vetëm 25-30 viteve. Matjet shtesë janë të domosdoshme dhe të detyrueshme sipas standardeve ndërkombëtare”, thotë Dr. Christoph Hauer.
Informacion shtesë:
- Vjosa është lumi i fundit i egër në Evropë i cili rrjedh i pandërprerë. Qeveria shqiptare planifikon ndërtimin e dy hidrocentraleve të mëdha (Poçem dhe Kalivaç) në pjesët më të vlefshme të lumit. Midis 23 dhe 29 prillit 2017, shkencëtarët nga Shqipëria, Austria, Gjermania dhe Sllovenia kanë hulumtuar zonën rreth HEC-it të Poçemit. Gjeni njoftimin tonë për shtyp në lidhje me Javën e Kërkimit të Vjosës, artikullin Der Spiegel për aktivitetin (në anglisht!) Dhe videon, të botuar në Patagonia-Blog, “The cleanest line”.
- Gjeni KETU një raport paraprak për gjetjet e para të llojeve të përzgjedhura. Raporti u dërgua kohët e fundit në Konventën e Bernës. Një botim më i plotë për Javën e Kërkimit të Vjosës pritet në vitin 2018.
- Në maj 2017, Gjykata Administrative në Tiranë vendosi në favor të padisë së ngritur nga OJQ-të dhe banorët e prekur duke shpallur të pavlefshme kontratën për hidrocentralin e Poçemit. Qeveria shqiptare e ka apeluar këtë vendim. Si një alternativë, OJQ-të dhe banorët kërkojnë ngritjen e një parku kombëtar të lumit të egër i cili do të përbënte parkun e parë të një lumi të egër në Evropë.
